Kleszcze u psa – zagrożenia, usuwanie i postępowanie po ugryzieniu

Kleszcze to jedne z najbardziej niebezpiecznych pasożytów zewnętrznych, z którymi może mieć do czynienia Twój pies – zarówno podczas spacerów w lesie, jak i na miejskim trawniku. Ich ugryzienie może wydawać się niegroźne, jednak w rzeczywistości niesie za sobą ryzyko groźnych chorób i powikłań. W tym artykule wyjaśniamy, jak skutecznie usuwać kleszcze, co robić po ich zauważeniu i jak chronić psa przed tym zagrożeniem.

---

Gatunki kleszczy występujące w Polsce

W Polsce występuje kilka gatunków kleszczy, które mogą stanowić zagrożenie zarówno dla zwierząt domowych, jak i ludzi:

1. Kleszcz pospolity (Ixodes ricinus)

Najczęściej spotykany gatunek. Występuje na terenach zalesionych, łąkach i miejskich parkach. Aktywny od marca do listopada. Jest wektorem boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu.

2. Kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus)

Coraz częściej spotykany w Polsce, szczególnie w regionach wschodnich i centralnych. Przenosi m.in. babeszjozę i erlichiozę. Często bytuje na niskiej roślinności w pobliżu zbiorników wodnych.

3. Kleszcz psów (Rhipicephalus sanguineus)

Rzadziej występujący w Polsce, ale pojawia się w importowanych przypadkach (np. po podróży zagranicznej). Przenosi wiele groźnych chorób, w tym babeszjozę, anaplazmozę i erlichiozę. Preferuje ciepłe środowisko i może rozmnażać się w domach.

4. Kleszcz jeżowy (Ixodes hexagonus)

Występuje głównie w środowisku jeży i drobnych ssaków, ale może również żerować na psach i kotach. Spotykany w ogrodach i miejskich parkach. Choć rzadziej przenosi choroby, może być wektorem babeszjozy i boreliozy.

Rozpoznanie rodzaju kleszcza może pomóc lekarzowi weterynarii w postawieniu trafniejszej diagnozy i wdrożeniu odpowiedniego leczenia chorób odkleszczowych.

---

Dlaczego kleszcze są niebezpieczne dla psa?

Kleszcze żywią się krwią ssaków i mogą przenosić wiele chorób, zagrażających życiu i zdrowiu zwierząt. W Polsce aktywność kleszczy trwa od wczesnej wiosny do późnej jesieni, ale przy łagodniejszych zimach mogą być aktywne nawet przez cały rok.

🧬 Choroby odkleszczowe u psów – rodzaje i objawy:

1. Babeszjoza (piroplazmoza)

Choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia, przenoszone przez ślinę zakażonego kleszcza. Atakuje czerwone krwinki.

• Objawy: wysoka gorączka, apatia, brak apetytu, przyspieszony oddech, ciemny mocz, zażółcenie błon śluzowych, czasem drgawki.
• Skutki: szybki rozwój choroby, niewydolność narządów, śmierć – jeśli nie zostanie szybko leczona.

2. Borelioza (choroba z Lyme)

Bakteryjna choroba zakaźna wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi. Często diagnozowana z opóźnieniem.

• Objawy: kulawizna, bóle stawów, gorączka, niechęć do ruchu, obniżenie nastroju.
• Skutki: przewlekłe zapalenie stawów, zaburzenia neurologiczne, uszkodzenia nerek i serca.

3. Anaplazmoza

Wywoływana przez bakterie Anaplasma phagocytophilum lub Anaplasma platys. Wpływa na układ krwionośny i odpornościowy.

• Objawy: gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, bóle mięśni i stawów, krwawienia z dziąseł, siniaki.
• Skutki: trombocytopenia (małopłytkowość), przewlekłe infekcje, osłabienie odporności.

4. Erlichioza

Choroba bakteryjna wywoływana przez Ehrlichia canis. Często występuje równocześnie z innymi infekcjami odkleszczowymi.

• Objawy: gorączka, powiększenie śledziony, wątroby i węzłów chłonnych, chudnięcie, krwotoki z nosa, anemia.
• Skutki: przewlekła postać może prowadzić do zaburzeń hematologicznych i immunologicznych.

---

Jak rozpoznać ugryzienie kleszcza?

Najczęściej kleszcze lokalizują się w okolicach uszu, karku, pachwin, brzucha i między palcami. Objawy to:

• widoczny kleszcz wbity w skórę,
• opuchlizna lub zaczerwienienie,
• drapanie danego miejsca,
• ospałość lub gorączka kilka dni po ukąszeniu.

---

Jak usunąć kleszcza u psa – krok po kroku

Czego potrzebujesz?

• pęsety lub lassa,
• rękawiczek jednorazowych,
• środka dezynfekującego,
• pojemnika na kleszcza.

Instrukcja:

• Załóż rękawiczki.
• Złap kleszcza przy skórze – nie ściskaj odwłoka.
• Delikatnie wykręć lub wyciągnij kleszcza.
• Zdezynfekuj ranę.
• Obserwuj psa przez kilka dni.

Nie używaj masła, alkoholu ani ognia.

---

Co robić po usunięciu kleszcza?

• Obserwuj psa 5–7 dni,
• zwróć uwagę na: apatię, brak apetytu, zmianę koloru moczu,
• skontaktuj się z weterynarzem przy niepokojących objawach.

---

Co zrobić, jeśli kleszcz przeniesie się na człowieka?

• Usuń kleszcza jak najszybciej.
• Zdezynfekuj miejsce.
• Zapisz datę i miejsce ukąszenia.
• Obserwuj się przez 30 dni.
• W razie rumienia, gorączki, bólu – idź do lekarza.

Choroby:

• Borelioza: rumień, bóle mięśni i stawów,
• KZM: objawy grypopodobne, neurologiczne,
• Anaplazmoza: gorączka, dreszcze, bóle głowy.

---

Jak zabezpieczyć psa przed kleszczami?

• Obroże (Foresto, Beaphar, Scalibor),
• krople spot-on,
• tabletki doustne,
• olejki naturalne.

---

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

Jak zabezpieczyć dom przed kleszczami? Regularnie odkurzaj mieszkanie, szczególnie legowiska i miejsca, w których pies odpoczywa. Dezynfekuj posłania i koce. Po spacerze sprawdzaj psa, a także swoje ubrania i buty – kleszcze mogą przedostać się do wnętrza domu.

Czy każdy kleszcz przenosi choroby? Nie – ale każdy może.

Czy mogę sam usunąć kleszcza? Tak – jeśli masz odpowiednie narzędzie i wiesz jak to zrobić.

Została główka kleszcza – co teraz? Udaj się do weterynarza.

Jakie są pierwsze objawy chorób? Apatia, gorączka, zmiana moczu u psa; rumień, bóle stawów u człowieka.

Czy naturalne środki działają? Działają słabiej – najlepiej łączyć z produktami weterynaryjnymi.

Czy kleszcze są tylko wiosną i latem? Nie – aktywne są nawet zimą.

Ile czasu może minąć od ukąszenia do objawów? Od kilku dni do kilku tygodni.

---

Wiarygodne źródła informacji o kleszczach

Aby pogłębić swoją wiedzę na temat kleszczy, chorób odkleszczowych i metod profilaktyki, warto zapoznać się z materiałami instytucji naukowych i zdrowotnych:

• Główny Inspektorat Sanitarny – kleszcze i profilaktyka
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – vector-borne diseases
• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – choroby odkleszczowe

Ukąszenie może mieć poważne skutki zdrowotne. Dlatego:

• sprawdzaj sierść psa,
• reaguj szybko,
• konsultuj z weterynarzem.

Profilaktyka ratuje zdrowie i życie.

Więcej o chorobach odkleszczowych u zwierząt można przeczytać na stronie American Veterinary Medical Association.

• CDC – Jak usuwać kleszcze (oficjalny przewodnik)
  👉 https://www.cdc.gov/ticks/removing_a_tick.html
  ✅ Strona rządowa USA (Centers for Disease Control and Prevention)

• European Scientific Counsel Companion Animal Parasites (ESCCAP) – Kleszcze u zwierząt
  👉 https://www.esccap.org/uploads/docs/fgp5z2t3_0775_ESCCAP_Guideline_GL3_V3_June2022.pdf
  ✅ Oficjalne wytyczne europejskich ekspertów

• Companion Animal Parasite Council (CAPC) – Zalecenia dotyczące kleszczy u psów i kotów
  👉 https://capcvet.org/guidelines/ticks/
  ✅ Organizacja specjalizująca się w chorobach pasożytniczych zwierząt

• Merck Veterinary Manual – Babeszjoza u psów
  👉 https://www.merckvetmanual.com/dog-owners/blood-disorders-of-dogs/babesiosis-in-dogs
  ✅ Autorytatywny podręcznik medycyny weterynaryjnej